De meesten van ons zijn opgegroeid en grootgebracht met het drinken van koemelk. Als je van mijn leeftijd bent 😉 of van een eerder bouwjaar, dan ken je slogans “Melk is goed voor elk!” en “Melk, de witte motor” maar al te goed.
Als je wat onderzoek doet naar deze slogans, kom je al snel uit op de Nederlandse Zuivel Organisatie, die werd opgericht door de zuivelindustrie. Door slimme marketing (m.n. gericht op kinderen) nam de vraag naar zuivel aanzienlijk toe en is uitgegroeid tot wat tegenwoordig een miljardenindustrie is.
Maar die melk, is die wel zo goed voor elk?
Steeds meer mensen hebben last van een lactose-intolerantie of zelfs een allergie. Ook veel mensen hebben de klachten van een intolerantie maar zijn zich daarvan niet bewust.
Ook werd altijd gezegd dat het goed is om (veel) melk te drinken, vanwege het hoge gehalte calcium. Want dat zou goed zijn voor de botten. Het bijzondere is dat in Nederland en andere gebieden waar de melkconsumptie hoog is (zoals Scandinavië), de meeste osteoporose voor komt.
Los van het gezondheidsaspect, melk is een dierlijk product en daarmee niet vegan. Maar hoe vervang je dan de melk die je zo gewend bent om te drinken?
Eigenlijk kan je van alle noten, zaden, pitten, mout en granen plantaardige melk maken. In de supermarkt of groothandel vind je tegenwoordig een ruime keuze aan plantaardige melk. De meest gangbare zet ik op een rijtje:
De smaak, structuur, duurzaamheid en andere eigenschappen zijn per ‘melksoort’ verschillend. De kant-en-klare varianten uit de winkel bieden gemak, maar er zijn vaak ook allerlei conserveringsmiddelen, smaak- en zoetstoffen, zout, verdikkingsmiddelen aan toegevoegd. Wil je exact weten welke stoffen er in jouw plantaardige melk zijn verwerkt, dan maak je het natuurlijk zelf! Niet ingewikkeld, wel de moeite waard!
Sojamelk
Sojamelk wordt in de basis gemaakt van sojabonen en water. Veel sojaproducten zijn niet duurzaam geteeld en bovendien genetisch gemanipuleerd (GMO). Om er zeker van te zijn dat je GMO-vrije soja gebruikt, kies dan altijd voor biologische sojaproducten.
Sojamelk heeft een redelijk neutrale smaak en is licht romig. Het is iets minder stevig dan notenmelk.
Week de sojabonen een nacht in koud (gefilterd) water. Je kunt ervoor kiezen om de vliesjes van de sojabonen te verwijderen, maar dat is niet per se nodig. Gooi het weekvocht weg en gebruik vers water voor de bereiding van de melk.
Meng de ingrediënten in een krachtige blender, totdat je een mooie egale substantie hebt. Meng ongeveer 2 minuten. Doe het mengsel door een kaasdoek, notenmelkzak of theedoek en van het vocht op. Knijp goed al het vocht uit de doek.
De pulp (okara) wordt veelal gebruikt als veevoer, maar kan ook worden gebruikt in brooddeeg of cake.
Het is belangrijk om de sojamelk te koken, voor onder andere een betere houdbaarheid. Breng de sojamelk tot het kookpunt en laat circa 10 minuten zachtjes doorkoken. Laat de sojamelk goed afkoelen en bewaar in een glazen fles in de koelkast. De melk is circa 3 dagen houdbaar in de koeling.
Rijstmelk
Rijstmelk is over het algemeen wat wateriger en een beetje zoet. Rijstmelk is erg geschikt voor het maken van pap, havermout, pannenkoekenbeslag, smoothies/proteïneshakes.
Was de rijst goed. Week de rijst een nacht in koud (gefilterd) water. Spoel de rijst de volgende dag goed schoon. Zet het water met de rijst en het zout op het vuur en kook de rijst circa 1,5 uur (zodat het helemaal zacht is). Laat het water met de rijst afkoelen. Als het afgekoeld is, meng het geheel dan goed in de blender.
Gebruik een kaasdoek of notenmelkzak om het pulp eruit te zeven. Knijp goed al het vocht uit de doek. Bewaar de rijstmelk in een glazen fles in de koelkast maximaal 3 dagen.
Noten- of zadenmelk
Noten- of zadenmelk kan je maken van vrijwel alle soorten noten of zaden/pitten. Denk aan amandel, hazelnoten, macadamia’s, cashewnoten, hennepzaad, pompoenpitten, zonnebloempitten, etc). Noten- of zadenmelk is ook zeer eenvoudig en snel te maken in vergelijking met de plantaardige melksoorten hiervoor.
Een groot nadeel van amandelmelk is dat de teelt van amandelen (op de grote schaal zoals dat gebeurt in m.n. Florida, Amerika) is dat zeer milieubelastend is. Om 1 amandel te produceren is er 5 liter water nodig te zijn. In vergelijking met koemelk is het nog altijd beter voor het milieu (om 100 ml koemelk te produceren is 100 liter water nodig), maar duurzaam kan je het zeker niet noemen.
Noten- of zadenmelk is wat voller, een beetje wranger dan andere soorten plantaardige melk en kan je goed gebruiken in gebak en zoete gerechten. De notenmelk die je in de winkel koopt, bevat vaak maar 3% noten. Als je zelf notenmelk maakt, ga dan altijd uit van 125 gram noten of zaden/pitten op 1 liter (gefilterd) water.
Week de noten of zaden/pitten een nacht in koud (gefilterd) water. Spoel de volgende ochtend goed na. Doe de geweekte noten of zaden/pitten met vers (gefilterd) water in de blender en blend het geheel goed, zodat je een zachte substantie krijgt.
Zeef het mengsel door een kaasdoek of notenmelkzak. Knijp goed al het vocht uit de doek. Het pulp kan je gebruiken in zoete baksels of desserts, dus gooi dit niet weg! De melk bewaar je in een glazen fles in de koelkast, maximaal 3 dagen.
Haver-, spelt- of boekweitmelk
Haver-, spelt- of boekweitmelk wordt gemaakt van de vlokken. Deze plantaardige melk is wat dunner dan notenmelk en heeft een redelijk neutrale smaak. Erg lekker om te gebruiken in de cappuccino. Als basis voor havermout of beslag.
Het is niet nodig om de havermout te weken. Havermelk is dus ideaal als je snel plantaardige melk nodig hebt!
Meng het water met de haver-, spelt- of boekweitvlokken in de blender en meng goed tot je een redelijk gladde substantie hebt. Zeef het mengsel door een kaasdoek of notenmelkzak. Knijp goed al het vocht uit de doek. Het pulp kan je gebruiken in baksel, desserts, havermout, dus niet weggooien! De melk bewaar je in een glazen fles in de koelkast, maximaal 3 dagen.
Havermelk is mijn persoonlijke favoriet!
Kokosmelk
Kokosmelk is een wat zwaardere, romigere substantie omdat kokos meer vet bevat. De smaak is wat overheersender en zoet. Perfect om te gebruiken in desserts en gebak. Het mooie van zelf kokosmelk maken is dat je als ‘bijproduct’ kokosmeel krijgt. Persoonlijk gebruik ik het liefst biologische 100% kokos voor de kokosmelk.
Meng het water met de kokos in de blender en meng goed tot je een redelijk gladde substantie hebt. Zeef het mengsel door een kaasdoek of notenmelkzak. Knijp goed al het vocht uit de doek. Het pulp komt er helemaal droog uit. Dit kan je verder malen totdat je een fijn kokosmeel hebt. De melk bewaar je in een glazen fles in de koelkast, maximaal 3 dagen.
Sommige varianten zijn wat meer werk, maar is het zeker waard! Ik durf wel te zeggen dat je waarschijnlijk niet meer zo snel kant-en-klare melk koopt in de supermarkt 😉
Probeer het eens uit. Laat je inspireren!
Priscilla
"*" geeft vereiste velden aan
